Dolandırıcılık suçu ve dolandırıcılık yöntemlerine dair bilinmesi gereken her şey

ABD'deki Dolandırıcılık Yöntemleri

Amerika Birleşik Devletleri’nde dolandırıcılık (fraud) Federal Ticaret Kurulu (Federal Trade Commision, FTC) tarafından takip edilmektedir. Gerek FTC’nin internet sitesinde, gerekse ABD’nin kurumsal vatandaş bilgilendirme platformunda (usa.gov) yaygın olarak karşılaşılan dolandırıcılık türleri tanıtılmakta ve bunlardan nasıl sakınılacağı hakkında bilgi verilerek, bu tür olaylarla karşılaşılması durumunda yapılması gerekenler anlatılmaktadır. Bu bölümde, FTC ve ABD vatandaş bilgilendirme platformunda yer alan dolandırıcılık türleri derlenerek aktarılmıştır (FTC, 2013:5; usa.gov).
Telefon Dolandırıcılığı (Telephone Scams): Tüketiciler, ya bizzat telefonla aranarak ya da dikkat çekici reklamlarla belirtilen numarayı aramaları sağlanarak:
  • Sözde çok uygun fiyata seyahat-tatil satışı yapılmakta,
  • Hediye/Ödül kazandıkları belirtilerek, söz konusu ödülü alabilmek için vergi / masraf adı altında ‘küçük bir miktar’ “ön ödeme” yapmaları istenmekte,
  • Asılsız ya da uygun olmayan iş yatırımına katılmaya ikna edilmekte,
  • Yakın zamanda olmuş olan bir afete yardım toplama bahanesiyle para talep edilmektedir.
Bu bilgilendirmenin ardından tüketicilere, bu tür dolandırıcılıktan kaçınmak için, telefonlarının satış aranmalarına kapatılması anlamına gelen “ulusal aramaya kapatma listesi (national-do not-cal-list)”ne dahil olması tavsiye edilmektedir. Bu tür dolandırıcılığın kurbanı olanlara ise hangi telefonlara başvurabilecekleri belirtilmektedir.
Yardım Toplama Dolandırıcılıkları (Charity Scams): Çocuklara, belirli bir kanser hastasına ya da kanserli hastalara veya son zamanda olmuş bir afetin mağdurlarına yardım için para topladıklarını belirten dolandırıcılar tarafından yapılmaktadır. Bu şekilde dolandırıcılık, bazen yukarıda olduğu gibi telefonla, bazen de yüz yüze ya da internetten yapılabilmektedir.
Sahte Bilet Dolandırıcılığı (Ticket Scams): Popüler bir maç, konser ya da gösterinin biletlerinin sahtelerinin basılarak satılması yoluyla yapılmaktadır.
Piyango ya da Çekilişi (Lottery and Sweepstakes Scams): Yasal olmayan piyango ya da çekiliş düzenlemek şeklinde yapıldığı gibi hiç olmayan bir çekilişin biletleri satılmak suretiyle de yapılabilmektedir.
Finansal Dolandırıcılıklar (Financial Fraud): Bu tür dolandırıcılıklar bankacılık ve yatırım dolandırıcılıkları olarak iki alana ayrılmaktadır. Bankacılık dolandırıcılıkları üç ana yöntemle yapılmaktadır: Sahte çek kullanımı, hesap sahibinin bilgisi ve onayı dışında hesabından para çekilmesi ve banka ya da kredi kartı bilgilerinin güncellenmesi ile ilgili gerçek bir bankadan geldiği izlenimi verilen e-postalarla kart/hesap bilgilerinin ele geçirilmesi. Yatırım dolandırıcılıkları Amerikan Sermaye Piyasası Kurulu’nca (Securities and Exchange Commision, SEC) takip edilmektedir. SEC’in[1] belirlediğine göre bu alanda, aşağıda da sıralanan, toplam 14 farklı yöntem bulunmaktadır:
  • Yakın Arkadaş Grubu (affinity group): Genellikle “ponzi” ya da “piramit” satışı dolandırıcılıklarında arkadaş ya da meslektaş grubunda, grup üyelerinin öncelikle grupta sözü geçenlerin inandırılmasıyla ikna edilmesine dayanmaktadır.
  • Ön Ödeme (Advance fee): Hediye/Ödül kazanıldığı belirtilerek, söz konusu ödülü alabilmek için vergi / masraf adı altında ‘küçük bir miktar’ “ön ödeme” yapılması istenmektedir.
  • Yüksek Getiri Yatırımı (High Yield Investment Programs, HYIP): Neredeyse sıfır riskle oldukça yüksek getiri vadedilerek yapılmaktadır.
  • İnternet ve Sosyal Medya (Internet And Social Media Fraud): Sosyal medyanın birçok kişiye ulaşılabilmesinden ve gizliliğinden (anonymity) faydalanarak hisse senedi ya da diğer yatırım araçları ile ilgili manipüle edilmiş bilgi yayılması yoluyla yapılmaktadır. Bu tür bilgiler, sosyal medya yanında yatırım haberleri, finans bültenleri, internet sohbet odaları ve e-postalar (spam e-mails) ile de yapılabilmektedir.
  • Düşük Fiyatlı Hisseler (Microcap): “Market Capitalisation” teriminin bir kısaltması olan “Market Cap” bir şirketin piyasadaki hisse sayısının, bir hissenin fiyatıyla çarpımına eşittir. “Microcap” ise değeri en düşük hisse grubunu ifade etmektedir. Değerinin düşük olması ve diğer hisselerden daha az likiditeye sahip olması nedeniyle daha kolay manipüle edilebilmektedir. Bu yöntemde, hisse önce yükseltilerek, daha da yükseleceği yönde yalan haberlerle tüketicilerin alım yapması sağlanmakta ardından dolandırıcı elindeki hisseleri oldukça yüksek fiyattan satarak sistemden çıkmaktadır. Bu yönteme İngilizce’de “pum&dump” adı verilmektedir.
  • Ponzi Dolandırıcılığı (Ponzi Scheme): İlk defa, İtalyan Charles Ponzi tarafından 1919 yılında uygulanan bir dolandırıcılık yöntemidir ve bu nedenle O’nun adıyla anılmaktadır. Ponzi düzeni, yasal gibi görünen bir yatırım aracına katılım ile kısa sürede yüksek oranda getiri sağlanacağı vaadine dayanmaktadır. Dolandırıcı toplanan paranın bir kısmını ilk katılımcılara geri ödemede kullanırken, bir kısmını kendine ayırmakta, ortaya çıkan fark yeni katılımcılarla giderilmeye çalışılmaktadır. Yeterli sayıda yeni katılımcının bulunamaması durumunda, ki bu orta ve uzun vadede kaçınılmazdır, sistem çökmektedir.
  • Halka Arz Öncesi Satış (Pre-Initial Public Offering): Aralarında Facebook gibi firmaların da bulunduğu hisselerin halka arzından önce sözde ‘uygun fiyattan’ satışı vaadiyle yapılmaktadır.
  • Piramit Dolandırıcılığı (Pyramid Schemes): “Ponzi dolandırıcılığı” ile oldukça benzerdir. İki dolandırıcılık arasındaki en temel fark: “Ponzi”de getirinin yasal olarak bilinen bir yatırıma dayandığı ifade edilirken, “Piramit”te kazanç için temel şart, sisteme katılımcı dâhil edilmesidir (Welsh, 1998:8; Carvajal vd., 1995:6).
  • Tanınmış Bankaya Yatırım (Prime Bank Investment): Dünya Bankası (World Bank, WB), Uluslararası Para Fonu, International Monetary Fund, IMF) ve Uluslararası Ticaret Örgütü (International Chamber of Commerce, ICC) gibi dünya ölçeğinde tanınmış banka ya da ticaret örgütleri tarafından satıldığı ya da bunların güvencesi altında olduğu iddia edilen sözde ‘yatırım araçlarının’ satışı şeklinde yapılmaktadır.
  • Emre Yazılı Senet (Promissory Note): Türkiye’de tam anlamıyla kullanılmayan bir senet türüdür. Normal senetten daha kapsamlı ve tarafların yükümlülüğünü daha kapsamlı açıklayan bir ödeme aracıdır. Borcun parça parça farklı vade ve tutarlarda ödenebilmesi imkanını sağlar. En çok bankaların müşterilerine yurt dışındaki başka bir bankadan kaynak sağlaması amacı ile kullanılır. Faiz oranı, tarafların yükümlülüğü v.s. gibi metinler tarafların serbest iradelerine göre belirlenebilir. Resmi olarak da kullanılan bu ödeme aracı, dolandırıcılar tarafından sahte ve asılsız ödeme vaadi hazırlanmak suretiyle, genellikle yaşlılar hedef alınarak kullanılmaktadır.
  • Yükselt ve Sat (Pump And Dump Schemes): Bu yöntemde, hisse önce yükseltilerek, daha da yükseleceği yönde yalan haberlerle tüketicilerin alım yapması sağlanmakta ardından dolandırıcı elindeki hisseleri oldukça yüksek fiyattan satarak sistemden çıkmaktadır.
  • Emtia Havuzu Yatırımı (Commodity Pool)[2]: Yatırımcıların kaldıraç etkisi yaratabilmek için bir araya gelerek, “emtia havuzu yöneticisi (commodity pool operatör)” liderliğinde, farklı yatırım araçlarına yatırım yapmaları olarak tanımlanmaktadır. Yasal bir yatırım türü olmasına rağmen yatırımcılar, “commodity pool operatör”ü kimliğine bürünen dolandırıcılar tarafından yüksek getiri vaadedilerek dolandırılabilmektedir.
  • Döviz Alım Satımı (Foreign Currency Trading (Forex) Fraud[3]): Döviz fiyatlarının yükselip düşeceği yönündeki spekülasyonlara göre yatırımı içermektedir. Burada da yatırımcılar, yanlış bilgilerle yönlendirilerek dolandırılmaktadır.
  • Değerli Metal Dolandırıcılığı (Precious Metals Fraud): Dolandırıcıların yükseleceğini iddia ettikleri bir metala yatırım yapacağını söyleyerek yatırımcılardan para toplaması esasına dayanmaktadır.
  • Mucizevi Zayıflama (Weight-Loss Products): Çok kolay zayıflatacağını ileri sürdükleri ürünün satışı yoluyla yapılmaktadır.
  • Sahte çekiliş/Ödül (Prize Promotions): Alış veriş, çekiliş ya da tanıtım sonrasında vaadedilen ödülün, hediyenin teslim edilmemesi şeklinde yapılmaktadır.
  • Onaysız faturalandırma (Unauthorized Billing): Kulüp üyeliği ya da internet hizmetlerinin onaysız faturalandırılması şeklinde yapılmaktadır.
  • Asılsız evden çalışma fırsatı (Work-at-Home Programs): Yüksek kazançlı evden çalışma fırsatı satılması yoluyla yapılmaktadır. Katılanlar bazen vaadeedilenin yarısı, bazen de hiç getiri elde edememektedir.
  • Kredibilite Düzeltme Vaadi (Credit Repair): Kredi çekmek isteyen kişinin negatif olan kredibilitesini düzeltme vaadiyle para alınması şeklinde yapılmaktadır.
  • Borç ya da Mortgage Yapılandırma (Dept or Mortgage Relief): Borcun ya da alınan Mortgage kredisinin daha uygun faizle yeniden yapılandırlacağı vaadiyle yapılmaktadır.
  • Kredi kartı sigortası (Credit Card Insurance): Kredi kartının kaybolması ya da karttan onayı dışında çekim yapılması gibi risklere karşı sigortalandığı belirtilerek kart sahiplerinden ‘sigorta’ adı altında para alınması yoluyla yapılmaktadır.
  • Asılsız İş / Hizmet (Business Opportunities): Vaadedilen destek hizmetini alamamak ya da iş fırsatı yoluyla kazanılacağı vaadedilen paranın kazanılamaması şeklinde yapılmaktadır.
  • Kamuda iş vaadi – Asılsız vaatler (Government Job Offers or Grants): Kamuda iş ya da burs/destekleme ödemesi sağlayacağı vaadiyle kişilerden para alınması yoluyla yapılmaktadır.
[1] https://investor.gov/protect-your-investments/fraud/types-fraud#.VA32ZsVSHPR
[2] ABD Vadeli Emtia İşlemleri Kurulu (Commodity Futures Trading Commission, CFTC) tarafından takip edilmektedir.
[3] CFTC tarafından takip edilmektedir.

0 yorum:

Yorum Gönder

Yorumunuzu yazdıktan sonra "Yorumlama biçimi" bölümünden "anonim" seçeneğini seçtikten sonra "yayınla" bölümüne tıklayın.

Öne Çıkan Yayın

Whatsapp'ta yayılan "Migros ücretsiz hediye kuponu dağıtıyor" dolandırıcılığı

Whatsapp'ta yayılan aşağıdaki mesaj kullanıcıları sahte siteye yönlendiriyor. Yönlendirilen ekranda bu tür sitelerde sıklıkla görülen...

İletişim Formu

Ad

E-posta *

Mesaj *

Etiketler